Dieta na płodność — jak wspierać zdrowie reprodukcyjne?

Coraz więcej osób w Polsce zmaga się z problemem niepłodności. Szacuje się, że problem ten dotyczy nawet 10-15% par starających się o dziecko. 

Na płodność wpływają różne czynniki. Jednym z nich niewątpliwie jest styl życia, w tym sposób odżywiania. Odpowiednio zbilansowana dieta może poprawić zdrowie reprodukcyjne, jednak niedobory i niezdrowe nawyki mogą je pogarszać.   

Jak można wspierać płodność za pomocą diety?

Płodność a bezpłodność — musisz znać różnicę

Na początku warto rozróżnić pojęcia płodności i bezpłodności. Płodność oznacza zdolność do poczęcia dziecka. 

• Bezpłodność to całkowita niemożność zajścia w ciążę. 
• Niepłodność to termin, który odnosi się do trudności z poczęciem, mimo regularnych starań. O niepłodności mówi się, gdy para bezskutecznie stara się o dziecko przez minimum rok. 

Warto różnicować te pojęcia, bo bezpłodność oznacza stan trwały, natomiast niepłodność to problem, który często można przezwyciężyć — dieta i styl życia mogą w tym pomóc.

Korzystny wpływ składników diety na płodność

Kobiety i mężczyźni mają różne potrzeby żywieniowe, dlatego ich diety na płodność mogą wyglądać nieco inaczej. Są jednak składniki odżywcze, które wspierają zdrowie reprodukcyjne — na różne sposoby, jednak u obu płci. 

Poznaj trzy najważniejsze składniki i ich najlepsze naturalne źródła. Jakie składniki odżywcze w badaniach wykazują korzystny wpływ na płodność i zwiększają prawdopodobieństwo poczęcia dziecka? 

Kwas foliowy

Kwas foliowy — najczęściej kojarzymy go ze zdrowiem reprodukcyjnym kobiet i profilaktyką wad układu nerwowego u dziecka. Jednak składnik ten jest ważny także dla mężczyzn. 

Dla kobiet jest bardzo ważny, ponieważ wspiera rozwój płodu — zwłaszcza w pierwszych tygodniach ciąży. Odpowiada za procesy podziału komórek, których prawidłowy przebieg  jest niezbędny dla rozwoju zarodka. Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do wad wrodzonych, dlatego jego suplementacja jest zalecana już na etapie planowania ciąży. Oprócz tego przed poczęciem pomaga w dojrzewaniu pęcherzyka Graafa w jajniku — struktury, w której znajduje się komórka jajowa gotowa do zapłodnienia. 

U mężczyzn kwas foliowy wspiera produkcję zdrowych plemników. Wpływa na ich liczbę oraz DNA. Dobrej jakości materiał genetyczny (DNA) zawarty w nasieniu to jeden z podstawowych czynników potrzebnych do poczęcia zdrowego dziecka. Kwas foliowy uczestniczy także w spermatogenezie — procesie produkcji plemników.

Witamina E

Witamina E to silny przeciwutleniacz, który chroni komórki przed uszkodzeniem przez wolne rodniki. Stres oksydacyjny może uszkadzać komórki jajowe i w ten sposób zwiększać ryzyko niepłodności. 

U kobiet witamina E wspiera owulację, poprawia proces dojrzewania komórek jajowych i wpływa na regulację cyklu miesiączkowego. Jest też ważna dla produkcji progesteronu, hormonu przygotowującego błonę śluzową macicy do implantacji zarodka. Działanie antyoksydacyjne chroni komórki przed uszkodzeniem — tym samym zwiększa szansę na zapłodnienie i prawidłowy rozwój zarodka.

U mężczyzn za korzystny wpływ witaminy E na płodność także odpowiadają jej właściwości przeciwutleniające — chronią plemniki przed szkodliwymi czynnikami, dzięki czemu poprawiają ich ruchliwość i żywotność. Dzięki temu męskie komórki rozrodcze mają większą szansę na dotarcie do komórki jajowej. 

Cynk

Cynk wspiera układ hormonalny obu płci. U kobiet pomaga w regulacji cyklu miesiączkowego — reguluje wydzielanie hormonów FSH (hormonu folikulotropowego) i LH (hormonu luteinizującego). FSH odpowiada za dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, a LH wywołuje owulację. 

U mężczyzn cynk odpowiada za produkcję testosteronu — hormonu, który wspiera zdrową produkcję plemników. Chroni też DNA w nasieniu przed uszkodzeniami. Niski poziom cynku może obniżać ruchliwość plemników i wpływać negatywnie na ich ilość.

Dieta pudełkowa dobra na płodność

Low IG

Dieta dla osób, które chcą zmniejszyć skoki cukru.

Białko:

20-25%

Tłuszcze:

40-45%

Węgle:

35-40%

Cena od: 64.9 zł

Zamów Szczegóły

Dieta na płodność dla kobiet

Dieta wspierająca płodność kobiet powinna być bogata w składniki, które pomagają w utrzymaniu równowagi hormonalnej oraz wspierają jakość komórek jajowych. 

Jakie składniki diety będą szczególnie korzystne dla kobiecej płodności?

• Żelazo — wspiera produkcję czerwonych krwinek i zapobiega anemii, która może wpływać na owulację.
• Witamina D — pomaga regulować cykl menstruacyjny i wspiera produkcję hormonów płciowych.
• Kwasy omega-3 — zmniejszają stan zapalny i wspierają zdrowie jajników.
• Witamina B6 — wpływa na wydzielanie progesteronu. 

Dieta na płodność dla mężczyzn

Mężczyźni również mogą wspierać swoją płodność poprzez dietę. Pewne składniki odżywcze mają szczególne znaczenie dla zdrowia męskiego układu rozrodczego.

Które z nich mają największe znaczenie?

• Selen — poprawia ruchliwość plemników i chroni je przed stresem oksydacyjnym.
• L-karnityna — zwiększa ruchliwość plemników i ich zdolność do zapłodnienia komórki jajowej.
• Witamina C — chroni plemniki przed uszkodzeniem i może zwiększać ich liczbę.
• Likopen — silny przeciwutleniacz, który wpływa na jakość nasienia, zmniejsza ryzyko uszkodzeń DNA w plemnikach.
• Magnez — wspiera produkcję testosteronu.

Na co zwracać uwagę w staraniach się o dziecko — z czego warto zrezygnować?

Ważne jest nie tylko to, aby dbać o pełnowartościowy jadłospis. W okresie planowania ciąży warto zwrócić uwagę także na te rzeczy, których lepiej unikać. 

Poza trzymaniem się ogólnych zasad zdrowego odżywiania — dbanie o odpowiednią ilość białka, węglowodanów złożonych, zdrowych tłuszczów owoców i warzyw oraz wykluczenie nadmiaru soli, cukru i tłuszczów nasyconych — zaleca się ograniczenie używek. 

• Regularne spożywanie alkoholu zaburza gospodarkę hormonalną, może prowadzić do nieregularnych cykli i problemów z owulacją u kobiet. U mężczyzn alkohol dodatkowo negatywnie wpływa na obniżenie poziomu testosteronu i zmniejsza liczbę oraz ruchliwość plemników.
• Substancje zawarte w papierosach uszkadzają DNA komórek rozrodczych i prowadzą do obniżenia jakości nasienia. U kobiet palenie może przyspieszać proces starzenia się komórek jajowych, który zmniejsza szanse na zajście w ciążę.

Bibliografia 

1. Kondzior, S. (2023). Niepłodność–epidemiologia, etiopatogeneza, diagnostyka. Studia Teologii Dogmatycznej, (9), 87-98.
2. Kornas-Biela, D. (2023). Kulturowo-społeczne uwarunkowania niskiej dzietności w Polsce. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych. 
3. Dziura, A., Girtler, M., Falkiewicz, K., Cieślak-Kałuża V. (2021). Zdrowa dieta przyszłej mamy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
4. Bojanowska, M., & Kostecka, M. (2018). Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność. Kosmos, 67(2), 425-439.
5. Sawaniewska, B., Gajewska, D., & Lange, E. (2019). Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i mężczyzn. Kosmos, 68(2), 227-237.
6. Wiktorowicz, K., Okręglicka, K. M., & Nitsch-Osuch, A. (2019). Wpływ sposobu żywienia na płodność mężczyzn. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 13, No. 3, pp. 125-132).
7. Zaręba, K., & Jakiel, G. (2020). Wpływ L-karnityny i acetylo-L-karnityny na płodność mężczyzn. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 5(3), 143-148.
8. Ochwanowska, E., Stanisławska, I., Łyp, M., Chmielewski, J., Czarny-Działak, M., & Florek-Łuszczki, M. (2017). Wpływ dymu tytoniowego na płodność mężczyzn. Medycyna Środowiskowa-Environmental Medicine, 20(2), 46-51.
9. Maksym, A., Rabijewski, M., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., & Maksym, R. (2018). Możliwość postępowania dietetycznego w niepłodności. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 35(3), 102-138.
10. Studnicka, A., Bączek, G., & Dmoch–Gajzlerska, E. (2017). Zachowania zdrowotne podejmowane przez kobiety i ich wpływ na płodność w świetle badań. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 29(1), 58-66.