Spis treści
Kolonoskopia to badanie jelita grubego. Każdy z nas przynajmniej raz w życiu powinien je przejść. Rutynowo zleca się je po 50. roku życia lub wcześniej w przypadkach podejrzenia pewnych nieprawidłowości związanych ze zdrowiem dolnych odcinków przewodu pokarmowego.
Aby wynik badania był wiarygodny, jelita muszą być dokładnie oczyszczone. Bardzo ważnym elementem przygotowań do badania jest dieta. Odpowiednie zalecenia należy wprowadzić już kilka dni przed badaniem.
Jak wygląda jadłospis diety przed kolonoskopią i na co warto zwrócić uwagę?
Dlaczego przestrzeganie zaleceń diety przed kolonoskopią jest tak ważne?
Jelito grube musi być całkowicie oczyszczone z resztek pokarmowych. Tylko dzięki temu lekarz będzie w stanie dokładnie ocenić jego stan.
Masy kałowe i niestrawione resztki pokarmowe mogą zasłaniać ściany przewodu pokarmowego i utrudniać, a nawet całkowicie uniemożliwiać diagnozę.
Tutaj nie warto owijać w bawełnę. Trzeba mówić wprost. Jeśli pacjent nie będzie przestrzegać dietetycznych zaleceń, nawet po zażyciu specjalnych preparatów przeczyszczających, układ trawienny nie będzie oczyszczony w wystarczający sposób.
Efektem tego będzie brak możliwości przeprowadzenia badania. Specjalista może to jednak ocenić dopiero w trakcie procedury. Co więc się z tym wiąże? Konieczność powtórzenia kolonoskopii i przejścia wszystkich etapów jeszcze raz.
Jak temu zapobiec? Odpowiednia dieta pomaga w skutecznym usunięciu całej treści pokarmowej i przygotowuje organizm na zastosowanie środków przeczyszczających.
Dieta przed kolonoskopią – jakie produkty są zalecane, a czego unikać?
Postępowanie dzieli się na dwa etapy:
- przestrzeganie zaleceń diety ubogoresztkowej,
- stosowanie diety płynnej.
Obie diety wymagają wykluczenia produktów, które pozostawiają dużo niestrawionych resztek w jelitach.
Dieta przed kolonoskopią – etap pierwszy: dieta ubogoresztkowa
Wdrożenie zaleceń należy rozpocząć od 5 do 3 dni przed badaniem. Wcześniejsze wprowadzenie modyfikacji codziennej diety nie przyniesie lepszych efektów, a późniejsze może wpłynąć na jakość badania.
W tym okresie należy unikać produktów bogatych w błonnik. Dlaczego? Błonnik jest trudny do strawienia i zostaje w jelitach dłużej, niż inne składniki pokarmowe. Resztki błonnika mogą utrudniać oczyszczenie jelita.
Co można jeść?
- Białe pieczywo, bułki pszenne.
- Gotowane warzywa (bez skórki i pestek), obrane i przetarte przez sito.
- Chude mięso, ryby, jaja.
- Biały ryż, kaszę manną, drobny kuskus, makaron pszenny.
- Nabiał, np. jogurty naturalne, twaróg.
Czego unikać?
- Pełnoziarnistego pieczywa.
- Grubych kasz i brązowego ryżu.
- Płatków zbożowych.
- Surowych warzyw i owoców.
- Orzechów, pestek i nasion.
- Strączków, np. fasoli, soczewicy.
- Ciężkostrawnych i tłustych dań.
Należy zwrócić uwagę na nawodnienie. Przed samym badaniem zawsze przyjmuje się środki przeczyszczające, które nasilają nie tylko wypróżnienia, ale także wydalanie płynów z organizmu. Po zażyciu leków należy trzymać się konkretnych zaleceń, które są związane m.in. właśnie z wypijaniem odpowiedniej ilości wody w określonym czasie i tempie. Warto jednak już wcześniej o tym pomyśleć i zadbać o odpowiednie nawodnienie.
Co pić?
- Wodę mineralną.
- Kawę bez cukru.
- Herbatę bez cukru.
- Napary ziołowe.
W trakcie pierwszego etapu należy spożywać ok. 3 l płynów w ciągu dnia.
Etap drugi: dieta płynna
Na 24 godziny przed badaniem należy przejść na dietę opartą wyłącznie na klarownych płynach. Taki jadłospis pomaga w ostatecznym oczyszczeniu jelit.
Co możesz spożywać?
- Wodę, herbatę (bez dodatków).
- Klarowne buliony warzywne lub mięsne.
- Klarowne soki, np. jabłkowy bez miąższu.
- Galaretki owocowe.
Czego unikać?
- Napojów gazowanych i soków z miąższem.
- Mleka i napojów mlecznych.
- Jedzenia w stałej postaci.
Na co uważać podczas przygotowań?
Pamiętaj, aby na bieżąco nawadniać organizm. Środki przeczyszczające, które przyjmuje się w trakcie przygotowań, mogą powodować odwodnienie. Wypijaj przynajmniej 2-3 litry płynów dziennie, aby zachować równowagę wodno-elektrolitową.
Koniecznie wyklucz z diety siemię lniane, sezam i inne nasiona (także te obecne w owocach i warzywach). Mogą przyklejać się do ścian jelita.
Unikaj czerwonych i niebieskich barwników w napojach oraz galaretkach – mogą wpływać na kolor ściany jelita i utrudnić prawidłową ocenę błony śluzowej.
Skrupulatne trzymanie się zaleceń żywieniowych przed kolonoskopią zapewnia oczyszczenie całego jelita grubego i dzięki temu możliwość przeprowadzenia dokładnej oceny stanu zdrowia każdego odcinka. W ten sposób lekarz może szybciej wykryć nieprawidłowości, a czas badania ulega skróceniu.
Chociaż kolonoskopia wiąże się z pewnym dyskomfortem – częściej psychicznym niż fizycznym – to bez wątpienia jest badaniem, którego wykonania nie warto odkładać „na później”.
Bibliografia
- Lewandowska, A., & Poniewierka, E. (2009). Kolonoskopia-czy istnieje optymalny sposób przygotowania do badania? Gastroenterologia Polska/Gastroenterology, 16(1).
- Chojnacka, R. (2012). Dieta lekkostrawna, czyli jaka?. Agrotechnika. Poradnik Rolnika, (05).
- Franczyk, R. (2018). Przygotowanie do kolonoskopii wybranych grup pacjentów. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 10(4), 151-155.
- Vanhauwaert, E., Matthys, C., Verdonck, L., & De Preter, V. (2015). Low-residue and low-fiber diets in gastrointestinal disease management. Advances in Nutrition, 6(6), 820-827.
- Borowiec, S. P., Szymanowski, B., & Duchnowska, R. (2022). Badania przesiewowe raka jelita grubego. Lekarz Wojskowy, 100(2), s. 77-80.
