Stewia — co to jest i jakie ma właściwości?

Coraz częściej decydujemy się na wykluczenie cukru z diety. Prawda jest jednak taka, że wiele osób nie jest w stanie zrezygnować ze słodkiego smaku. Na szczęście obecnie to żaden problem. Istnieje wiele alternatyw — stewia jest właśnie jedną z nich.  

Naturalny słodzik pochodzenia roślinnego zdobywa coraz większą popularność. Czy jest to jednak idealne rozwiązanie dla każdego?

Czym jest stewia i jak jest pozyskiwana?

Stewia (Stevia rebaudiana Bertoni) to roślina pochodząca z Ameryki Południowej. Liście stewii zawierają związki zwane glikozydami stewiolowymi, które odpowiadają za jej słodki i charakterystyczny smak. Czy wiesz, że stewia jest naturalnie 200-300 razy słodsza od cukru? Oznacza to, że do posłodzenia napojów czy potraw potrzebna jest jej znacznie mniejsza ilość.

Proces pozyskiwania stewii rozpoczyna się od zbioru liści, które następnie są suszone i mielone. Z mielonych liści ekstraktowane są glikozydy stewiolowe, które poddaje się dalszej obróbce w celu uzyskania czystego ekstraktu. Ekstrakt z stewii jest dostępny w różnych formach — proszku, płynach czy tabletkach. 

Stewia dostępna jest także w postaci suszonych liści. Ta forma nie jest aż tak słodka, jak ekstrakt, jednak świetnie sprawdza się jako dodatek do naparów ziołowych — właśnie zamiast tej standardowej „1 łyżeczki cukru”, bez której wiele osób zwyczajnie nie jest w stanie się obejść. 

Stewia — co jeszcze warto wiedzieć?

Stewia to słodzik, który jako jeden z nielicznych dostępny jest w tak wielu formach. Dzięki temu z łatwością możesz stosować ją w kuchni. Jeśli nigdy nie testowałeś tego słodzika, to naprawdę warto spróbować. Musisz jednak wiedzieć, że ma on nieco bardziej charakterystyczny posmak niż inne zamienniki cukru. Niestety nie każdy jest w stanie się do niego przekonać. 

Zanim kupisz produkt opisany nazwą „stewia”, zawsze zwróć uwagę na jego skład. Wiele słodzików, które zawierają glikozydy stewiolowe, produkowane są na bazie innych substancji (np. erytrytolu). Chociaż często będą spełniać swoje zadanie — nadadzą słodki smak — to wiąże się to z kilkoma dość ważnymi kwestiami. 

• Po pierwsze — słodziki, w których składzie znajduje się 100% stewii, są stosunkowo droższe. Kupując produkt bez czytania składu może okazać się, że nie sięgasz po stewię, a słodzik, który tylko zawierają w składzie. Wtedy zwyczajnie przepłacasz. To taki chwyt marketingowy producentów. 
• Po drugie — czysta stewia jest naprawdę bardzo słodka, dzięki czemu starcza na znacznie dłużej, niż alternatywy dla cukru, które zawierają tylko jej dodatek. Zwyczajnie nie musimy wykorzystywać jej w takich ilościach, co samego cukru czy innych słodzików. Wystarczy kropla/tabletka. 
• Po trzecie — stewia sama w sobie nie wywołuje negatywnych reakcji w układzie pokarmowym (działa wręcz korzystnie, normują pracę jelit), natomiast słodziki na bazie np. sukralozy czy erytrytolu, stosowane w nadmiernych ilościach mogą powodować wzdęcia czy nawet biegunki. 

Jaki z tego wniosek? Zawsze sprawdzaj skład i rób świadome zakupy. 

Stewia a cukier

Stewia jest praktycznie bezkaloryczna. W większości rozkładana jest w jelitach przez korzystne bakterie, a jedynie w niewielkich ilościach nasz organizm samodzielnie metabolizuje ją w wątrobie. W porównaniu do 400 kcal, które dostarcza 100 g cukru, to naprawdę spora różnica.

To czyni ją idealnym rozwiązaniem dla osób chcących kontrolować wagę lub zmniejszyć spożycie kalorii. W przeciwieństwie do cukru, który ma wysoki indeks glikemiczny, stewia nie wpływa na poziom cukru we krwi. Dzięki temu jest bezpieczna dla diabetyków i osób z insulinoopornością. 

Cukier, zwłaszcza spożywany w nadmiernych ilościach, jest związany z różnymi problemami zdrowotnymi. Obecność dużej ilości tego składnika w diecie zwiększa ryzyko otyłości , cukrzyca typu 2, choroby serca oraz próchnicy zębów. Stewia, jako naturalny słodzik, nie tylko nie powoduje tych problemów, ale może również dodatkowo wspierać Twoje zdrowie. 

Czy stewia nadaje tylko słodki smak? Inne właściwości słodzika

Oprócz swojego słodkiego smaku stewia posiada inne właściwości. Wykazano, że stewia ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwnadciśnieniowe oraz hipoglikemizujące. 

Regularne spożycie stewii wpływa na obniżenie ciśnienia krwi oraz normuje stężenie glukozy. W połączeniu z korzyściami, jakie daje samo ograniczenie spożycia cukru, stosowanie glikozydów stewiolowych, jako źródła słodkiego smaku, może być bardzo dobrą metodą w profilaktyce i leczeniu chorób cywilizacyjnych. 

Ponadto, glikozydy stewiolowe (konkretnie stewiozyd i rebaudiozyd A) wykazują właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Dzięki temu stewia może wspierać zdrowie jamy ustnej, zapobiegając rozwojowi bakterii odpowiedzialnych za próchnicę i choroby dziąseł. 

Te same substancje wraz z kilkoma innymi (rebaudiozydem C i dulkozydem A) odpowiadają za silne działanie antyoksydacyjne — spożycie stewii to skuteczny sposób na niwelowanie wolnych rodników, które odpowiadają w organizmie między innymi za powstawanie stanów zapalnych. 

Czy stosowanie stewii jest bezpieczne? 

Stewia jest uznawana za w pełni bezpieczną do spożycia. Ekstrakt z liści stewii został dokładnie przebadany i dopuszczony do stosowania jako dodatek do żywności w wielu krajach na całym świecie (w tym także w Polsce). 

Czy jest ktoś, kto powinien na nią uważać? Mimo że stewia sama w sobie nie powoduje skutków ubocznych, istnieją pewne przeciwwskazania do jej stosowania. Dotyczą one głównie osób z alergiami. 

Stewia może również wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, zwłaszcza tymi stosowanymi w leczeniu cukrzycy i nadciśnienia. Jeśli przyjmujesz jakiekolwiek leki, zawsze należy skonsultować się z lekarzem, aby upewnić się, że w bezpieczny sposób możesz włączyć stewię do swojej diety. W większości przypadków nie będzie ku temu przeciwwskazań, jednak jak wszędzie — zawsze istnieją pewne wyjątki. 

Bibliografia

1. Kulczyński, B., Gramza-Michałowska, A., & Człapka-Matyasik, M. (2015). Charakterystyka żywieniowa stewii–aktualny stan wiedzy. Bromat Chem Toksykol, 47(1), 11-8.
2. Bugaj, B., Leszczynska, T., Pysz, M., Kopec, A., Pacholarz, J., & Pysz-Izdebska, K. (2013). Charakterystyka i prozdrowotne właściwości Stevia rebaudiana Bertoni. Żywność Nauka Technologia Jakość, 20(3).
3. Bielaszka, A., Kardas, M., Kiciak, A., Szczepańska, E., Grajek, M., Jastrzębska, A., … & Grochowska-Niedworok, E. (2016). Wykorzystanie stewii jako zamiennika cukru przez osoby dorosłe. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL, 49(3), 450-454.
4. Ruiz-Ruiz, J. C., Moguel-Ordoñez, Y. B., & Segura-Campos, M. R. (2017). Biological activity of Stevia rebaudiana Bertoni and their relationship to health. Critical reviews in food science and nutrition, 57(12), 2680-2690.
5. Kramkowska, M.,  Czyżewska, K. (2015) Korzyści i zagrożenia związane z konsumpcją naturalnych zamienników sacharozy. Bromat. Chem. Toksykol.   KORZYŚCI I ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z KONSUMPCJĄ NATURALNYCH ZAMIENNIKÓW SACHAROZY. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. 48(1), str. 1-10.